شناخت عیوب جوش، اهمیت و روش‌های بازرسی آن

شناخت عیوب جوش، اهمیت و روش‌های بازرسی آن
آنچه در این مطلب خواهید خواند

همانطور‌که می دانید، جوشکاری یکی از مهم‌ترین فرآیندهای اتصال در صنایع مختلف از جمله ساخت‌وساز، نفت و گاز، خودروسازی و تولید تجهیزات صنعتی است. کیفیت جوش مستقیماً بر استحکام، ایمنی و عمر مفید سازه‌ها تأثیر می‌گذارد. با این حال، وجود عیوب جوش، می‌تواند این کیفیت را به خطر بیندازد و خسارات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. از ترک‌های ریز گرفته تا تخلخل و نفوذ ناقص، هر کدام از این عیوب می‌توانند کیفیت و ایمنی سازه را به‌شدت تحت تأثیر قرار ‌دهند.

شرکت بازرسی فنی پویا پرتو با تکیه بر سال‌ها تجربه و بهره‌گیری از روش‌های پیشرفته بازرسی غیرمخرب (NDT)، راهکارهایی مؤثر برای شناسایی و مدیریت عیوب جوش ارائه می‌دهد. در این مقاله، به بررسی انواع عیوب جوش، علل ایجاد آن‌ها، روش‌های تشخیص و راه‌های پیشگیری از آنها می‌پردازیم.

انواع رایج عیوب جوش

در ادامه، به مهم‌ترین و رایج‌ترین عیوبی که ممکن است در فرآیند جوشکاری رخ دهد اشاره می‌کنیم:

  1. ترک (Crack)
    شکستگی‌هایی در جوش یا منطقه مجاور آن که به دلیل تنش‌های حرارتی یا انقباض ایجاد می‌شوند، می‌توانند منجر به شکست سازه شوند.
  2. تخلخل (Porosity)
    در این حالت، حفره‌های گازی کوچکی درون جوش به وجود می‌آیند که به دلیل محبوس شدن گاز در فلز مذاب شکل می‌گیرند و استحکام جوش را کاهش می‌دهند.
  3. نفوذ ناقص (Lack of Penetration)
    عدم نفوذ کامل فلز جوش به ریشه اتصال، که باعث ضعف در استحکام جوش و ناپیوستگی ساختاری می‌شود.
  4. ذوب ناقص (Lack of Fusion)
    عدم اتصال کامل فلز جوش با فلز پایه یا لایه‌های قبلی، که به دلیل دمای ناکافی یا تکنیک نادرست رخ می‌دهد.
  5. سرباره محبوس (Slag Inclusion)
    باقی‌مانده سرباره (مواد غیرفلزی) در جوش که به دلیل تمیزکاری ناکافی یا جریان نامناسب ایجاد شده و جوش را شکننده می‌کند.
  6. بریدگی کناره ها (Undercut)
    فرورفتگی در کناره جوش که فلز پایه را تضعیف می‌کند و اغلب به دلیل جریان بیش از حد یا سرعت بالای جوشکاری به وجود می‌آید.
  7. پاشش بیش از حد (Spatter)
    منظور از پاشش، ذرات فلزی پراکنده در اطراف جوش هستند که ظاهر کار را خراب می‌کنند و گاهی نیاز به تمیزکاری اضافی دارند.
  8. تغییر شکل (Distortion)
    کج شدن یا تغییر ابعاد فلز پایه به دلیل گرما و انقباض پس از جوشکاری، که می‌تواند کیفیت جوش را تضعیف کند.
  9. ترک‌های زیر مهره (Underbead Crack)
    ترک‌های ریز زیر خط جوش در منطقه متأثر از حرارت، که به دلیل هیدروژن محبوس یا خنک شدن سریع ایجاد می‌شوند.
  10. سوراخ انتهایی (Crater)
    فرورفتگی در انتهای جوش که به دلیل قطع ناگهانی قوس الکتریکی به وجود می‌آید و می‌تواند محل شروع ترک باشد.

دلایل به وجود آمدن عیوب جوش

برای پیشگیری از عیوب جوش، ابتدا باید علل ایجاد آن‌ها را شناخت که این علل را می‌توان در سه دسته اصلی بررسی کرد:

  1. نقش عوامل انسانی در به وجود آمدن عیوب جوش
  • مهارت ناکافی جوشکار یا عدم رعایت تکنیک‌های استاندارد.
  • بی‌توجهی به دستورالعمل‌های جوشکاری (WPS).
  1. عوامل فنی، دومین عامل اصلی به وجود آمدن عیوب جوش
  • تنظیم نادرست پارامترهای جوشکاری (مانند جریان، ولتاژ یا سرعت).
  • استفاده از مواد مصرفی نامناسب (الکترود، سیم جوش یا گاز محافظ).
  1. شرایط محیطی
  • دما یا رطوبت بالا که بر کیفیت قوس الکتریکی تأثیر می‌گذارد.
  • وجود آلودگی (مانند زنگ‌زدگی یا روغن) روی سطح فلز پایه.

درک این عوامل به ما کمک می‌کند تا با اقدامات پیشگیرانه، احتمال بروز عیوب را به حداقل برسانیم.

شناسایی عیوب جوش

روش‌های شناسایی عیوب جوش

تشخیص دقیق عیوب جوش نیازمند استفاده از تکنیک‌های بازرسی جوش است که شرکت پویا پرتو در آن تخصص دارد. در ادامه، به برخی از روش‌های بازرسی غیرمخرب (NDT) که برای این منظور استفاده می‌شوند، اشاره می‌کنیم:

بازرسی چشمی (Visual Testing – VT)

ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین روش که برای شناسایی عیوب سطحی مانند ترک، بریدگی کناره و ناهمواری‌ها به کار می‌رود، این روش است. این روش، نیازمند تجربه و دقت زیاد از سوی بازرس است.

تست مایع نافذ (Penetrant Testing – PT)

این روش برای تشخیص ترک‌ها و ناپیوستگی‌های سطحی در مواد غیرمتخلخل استفاده می‌شود. مایع نافذ به داخل عیوب نفوذ کرده و پس از اعمال ماده آشکارساز، محل نقص را مشخص می‌کند.

تست ذرات مغناطیسی (Magnetic Particle Testing – MT)

این روش، برای مواد آهنی و مغناطیسی مناسب است. با ایجاد میدان مغناطیسی و استفاده از ذرات مغناطیسی، عیوب سطحی و نزدیک به سطح قابل شناسایی می‌شوند.

تست التراسونیک (Ultrasonic Testing – UT)

امواج فراصوت برای شناسایی عیوب داخلی مانند تخلخل و ذوب ناقص به کار می‌روند. این روش دقت بالایی دارد و برای جوش‌های ضخیم بسیار مناسب است.

تست رادیوگرافی (Radiographic Testing – RT)

با استفاده از اشعه ایکس یا گاما، تصویری از داخل جوش تهیه می‌شود که عیوب داخلی مانند سرباره محبوس یا نفوذ ناقص را نشان می‌دهد.

شرکت پویا پرتو با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص، این روش‌ها را متناسب با نیاز پروژه‌های شما اجرا می‌کند. برای مثال، در بازرسی خطوط لوله نفت و گاز، ترکیبی از UT و RT می‌تواند اطمینان کامل از کیفیت جوش‌ها را فراهم کند.

راهکارهای پیشگیری و اصلاح عیوب جوش

پیشگیری همیشه بهتر از اصلاح است. در ادامه، چند راهکار کلیدی برای کاهش عیوب جوش ارائه می‌شود:

  • پیشگیری از به وجود آمدن عیوب جوش با رعایت استانداردها: استفاده از استانداردهای بین‌المللی مانند AWS D1.1 یا ASME Section IX برای تعریف پارامترهای جوشکاری، می تواند تا حدود زیادی از این اتفاق پیشگیری کند.
  • آموزش و صلاحیت جوشکاران: جوشکاران باید گواهینامه صلاحیت جوشکاری (Welder Qualification Test – WQT)  داشته باشند تا مهارتشان تأیید شود.
  • دستورالعمل جوشکاری(WPS): تهیه و اجرای دستورالعمل‌های دقیق جوشکاری که توسط آزمایش(PQR) تأیید شده باشند نیز، می تواند در این زمینه بسیار موثر باشد.
  • کنترل کیفیت مواد: انتخاب الکترود، سیم جوش و فلز پایه ای که با مشخصات پروژه سازگار باشد نیز بسیار مهم است.
  • پیشگیری و اصلاح عیوب جوش از طریق بازرسی دوره‌ای: انجام بازرسی‌های منظم در حین و پس از جوشکاری برای شناسایی زودهنگام عیوب نیز حائز اهمیت است.

در صورتی که عیبی شناسایی شود، اصلاح آن (مانند سنگ‌زنی یا جوشکاری مجدد) باید تحت نظارت بازرسان مجرب انجام گیرد تا از تشدید مشکل جلوگیری شود.

نتیجه گیری

عیوب جوش، اگرچه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسند، اما با رویکردی حرفه‌ای و استفاده از تکنیک‌های بازرسی غیرمخرب، قابل شناسایی و مدیریت هستند. کیفیت جوش نه تنها تضمین‌کننده ایمنی سازه‌هاست، بلکه هزینه‌های تعمیر و نگهداری را نیز کاهش می‌دهد. شرکت بازرسی فنی پویا پرتو با تکیه بر دانش فنی، تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص، آماده ارائه خدمات بازرسی جوش به پروژه‌های شماست.
اگر به دنبال اطمینان از کیفیت جوشکاری‌ ساختمان های خود هستید یا نیاز به مشاوره در زمینه بازرسی غیرمخرب دارید، با ما و شماره تلفن 04134751401 تماس بگیرید.‌‌ شرکت بازرسی فنی پویا پرتو همراه شماست تا ایمنی و کارایی را به پروژه‌هایتان هدیه کند.

 

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.