بازرسی چشمی جوش یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین روش‌های کنترل کیفیت جوش است که به‌خصوص در پروژه‌های صنعتی و سازه‌های فلزی اهمیت بالایی دارد. عیوب جوش در بازرسی چشمی به‌وسیله بررسی دقیق سطوح جوش و فلز پایه به‌صورت چشمی و با ابزارهای ساده‌ای مانند ذره‌بین شناسایی می‌شوند. این روش اگرچه ابتدایی به‌نظر می‌رسد، اما در صورت انجام صحیح و دقیق می‌تواند بسیاری از عیوب سطحی و برخی عیوب داخلی را به‌سرعت شناسایی کند.
در ادامه این مقاله از سایت پویا پرتو، به بررسی انواع عیوب جوش در بازرسی چشمی و عوامل موثر بر بروز این ناپیوستگی‌ها می‌پردازیم.
بازرسی چشمی اولین مرحله و ساده‌ترین روش برای شناسایی عیوب جوشکاری است. این روش به دلیل هزینه کم، سهولت اجرا و سرعت بالا در بسیاری از پروژه‌های جوشکاری به کار گرفته می‌شود. در هنگام بازرسی جوش، شخص بازرس باید تمامی جوش‌ها را بر اساس استانداردهای معتبر مانند AWS D1.1 بررسی کرده و عیوب غیرقابل پذیرش را مشخص کند. عیوب جوش در بازرسی چشمی اگر به‌درستی شناسایی و رفع نشوند، ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی و خسارات جبران‌ناپذیر در سازه‌ها شوند.
در فرآیند جوشکاری، عیوب مختلفی ممکن است به‌وجود آید که هر یک نیازمند شناسایی و رفع دقیق است. برخی از رایج‌ترین عیوب جوش در بازرسی چشمی شامل موارد زیر است:
ترک‌ها از بحرانی‌ترین عیوب جوش در روش بازرسی چشمی محسوب می‌شوند که به‌طور معمول به‌صورت خطوط نازک و طویل روی سطح یا درون جوش مشاهده می‌شوند. عوامل ایجاد ترک شامل ناخالصی‌های فلز پایه، انتخاب نادرست الکترود، استرس‌های حرارتی و کنترل نامناسب پارامترهای جوشکاری است. ترک‌ها معمولا به سه دسته ترک‌های گرم، ترک‌های سرد و ترک‌های تاخیری تقسیم می‌شوند. این نقص به‌شدت به استحکام جوش آسیب می‌زند و باید به‌سرعت اصلاح یا برطرف شود.
ذوب ناقص به عدم پیوستگی کامل بین فلز جوش و فلز پایه یا بین لایه‌های مختلف جوش اشاره دارد. این عیب به دلیل عدم نفوذ کافی فلز جوش در سطوح مورد نظر به‌وجود می‌آید. دلایل اصلی آن شامل آمپر پایین، سرعت بالای جوشکاری، زاویه نامناسب الکترود و عدم تمیزکاری مناسب بین پاس‌ها است. ذوب ناقص از عیوب جوش در روش بازرسی چشمی است که به‌سرعت باید شناسایی و اصلاح شود، زیرا مستقیما بر کیفیت و استحکام جوش تاثیر منفی می‌گذارد.
بریدگی کنار جوش یکی از شایع‌ترین عیوب جوش در بازرسی چشمی است که به‌صورت شیارهای باریک و تیز در کنار جوش و روی فلز پایه مشاهده می‌شود. این نقص به‌دلیل تنظیم نامناسب شدت جریان، زاویه نادرست الکترود، سرعت بالای جوشکاری و طول قوس بیش از حد ایجاد می‌شود. بریدگی کنار جوش باعث کاهش استحکام اتصال و افزایش احتمال ترک‌خوردگی در آینده می‌شود. اصلاح آن نیازمند تنظیم صحیح پارامترهای جوشکاری و دقت بیشتر در فرآیند جوشکاری است.
سرباره‌های محبوس شده از دیگر عیوب جوش در روش بازرسی چشمی هستند که به‌صورت توده‌های غیر فلزی یا ذرات محبوس شده در فلز جوش ظاهر می‌شوند. این مشکل معمولا به‌دلیل تمیزکاری نامناسب بین پاس‌ها، زاویه نادرست الکترود و یا عدم مهارت کافی جوشکار به‌وجود می‌آید. وجود این عیب باعث کاهش استحکام و دوام جوش می‌شود و ممکن است در طول زمان به نقاط ضعف بحرانی تبدیل گردد. برای جلوگیری از این نقص باید فرآیند جوشکاری به‌درستی مدیریت و کنترل شود.
تخلخل نیز به عنوان یکی دیگر از عیوب به‌دلیل حضور حباب‌های گازی محبوس شده در فلز جوش در حین انجماد به‌وجود می‌آید. این حباب‌ها به‌صورت نقاط کوچک و گرد در سطح یا داخل جوش دیده می‌شوند. رطوبت، آلودگی فلز پایه، گاز محافظ نامناسب و تکنیک‌های نادرست جوشکاری از دلایل رایج ایجاد تخلخل هستند. هرچند این عیب کمترین تاثیر را در مقایسه با سایر ناپیوستگی‌ها دارد، اما اگر به‌صورت گسترده وجود داشته باشد، باید اصلاح شود.
سر رفتن به‌عنوان یکی دیگر از عیوب جوش در روش بازرسی چشمی، هنگامی رخ می‌دهد که فلز جوش روی فلز پایه جاری شود بدون آنکه به‌طور کامل به آن نفوذ کند. این عیب معمولا به‌دلیل سرعت پایین جوشکاری و کنترل نامناسب دمای جوش به‌وجود می‌آید. سر رفتن منجر به ایجاد شیارهای تیز و نامناسب در کنار جوش می‌شود که بر استحکام و پایداری جوش تاثیر منفی می‌گذارد. اصلاح این عیب نیازمند تنظیم دقیق پارامترهای جوشکاری و افزایش مهارت جوشکار است.
پاشش جرقه به ذرات کوچک فلز مذاب گفته می‌شود که در حین فرآیند جوشکاری از حوضچه جوش جدا شده و بر روی سطوح اطراف پراکنده می‌شوند. این عیب معمولا به‌دلیل آمپر بالا، استفاده از الکترود مرطوب، قطبیت نادرست یا تنظیمات نامناسب دستگاه جوشکاری ایجاد می‌شود. پاشش جرقه علاوه بر ایجاد ظاهری نامناسب برای جوش، می‌تواند باعث کاهش کیفیت جوش و اتصال ضعیف شود. جلوگیری از این عیب با تنظیم صحیح دستگاه و استفاده از الکترود مناسب امکان‌پذیر است.
عدم تقارن به‌عنوان یکی دیگر از عیوب جوش در بازرسی چشمی، هنگامی رخ می‌دهد که قطعات جوش داده شده به‌درستی هم‌راستا نباشند و باعث ایجاد پله‌ها یا زاویه‌های ناخواسته در محل جوش شوند. این مشکل عمدتا به‌دلیل عدم دقت در نصب یا تنظیم قطعات و نبود هم‌راستایی مناسب هنگام جوشکاری به‌وجود می‌آید. عدم تقارن علاوه بر کاهش استحکام اتصال، می‌تواند منجر به توزیع نامتعادل بار و در نتیجه ترک‌خوردگی یا شکست جوش شود.
عیوب جوش در بازرسی چشمی نقش مهمی در تضمین کیفیت جوش و ایمنی سازه‌های مختلف ایفا می‌کند. بازرس جوش با دقت و مهارت خود باید تمامی عیوب احتمالی را شناسایی و گزارش کند تا اقدامات اصلاحی به‌موقع انجام شود. با رعایت استانداردها و استفاده از تکنیک‌های صحیح، می‌توان خطر بروز عیوب جوش را به‌حداقل رساند و از کیفیت مناسب جوش اطمینان حاصل کرد. برای دریافت اطلاعات بیشتر بهتر است با مشاورین سایت پویا پرتو در ارتباط باشند.
