شاید فکر کنید که جوشکاری استاندارد قطعات مهم ساختمانی، اگر از همان ابتدا به صورت اصولی و درست انجام شود کافیست و دیگر نیازی به بررسی مجدد آنها نخواهد بود. اما بهتر است بدانید که حتی پس از اتمام عملیات جوشکاری نیز، بازرسی دوره‌ای آن اهمیت ویژه‌ای دارد. چراکه هرگونه نقص در عملیات جوش، می‌تواند منجر به شکست سازه و تحمیل خسارات جبران‌ناپذیر شود. به همین دلیل، بازرسی جوش براساس استانداردهای مشخص بین المللی به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل کنترل کیفیت در پروژه‌ها شناخته می‌شود.
خیلی از شما نیز ممکن است با استانداردهای بازرسی جوش به طور کامل آشنا نباشید و همه روش‌های تست جوش را ندانید. در ادامه، به بررسی انواع این روش‌ها خواهیم پرداخت.
رعایت استانداردهای بازرسی جوش به دلایل زیر ضروری است:
جهت درخواست بازرسی جوش فرم زیر را پر کنید
وقتی صحبت از استانداردهای بازرسی جوش به میان می‌آید، بهتر است قبل از هرچیز، با استانداردهای بین المللی جوش که عملیات بازرسی در همه جای جهان براساس آن انجام می‌شود، آشنا شوید. هریک از این استانداردها بسته به نوع صنعت و شرایط کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند:
انجمن جوشکاری آمریکا (AWS) یکی از پیشروترین نهادهای بین‌المللی در تدوین استانداردهای مربوط به جوشکاری، بازرسی و صلاحیت پرسنل است. برخی از مهم‌ترین استانداردهای بازرسی جوش در مجموعه AWS عبارتند از:
استانداردهای AWS عمدتاً در صنایع ساخت‌وساز، سازه‌های فلزی، صنایع دریایی و پروژه‌های زیرساختی استفاده می‌شوند.
استانداردهای ASME بیشتر در صنایع نیروگاهی، پتروشیمی، ساخت مخازن تحت فشار، بویلرها و خطوط لوله کاربرد دارند. دو بخش کلیدی مرتبط با بازرسی جوش در ASME عبارتند از:
• ASME Section V: این بخش مربوط به الزامات آزمون‌های غیرمخرب (NDT)، شامل روش‌هایی مانند UT، RT، PT و MTاست.
• ASME Section IX: این بخش از استاندارد ASME به الزامات جوشکاری و بازرسی در ساخت مخازن تحت‌فشار، لوله‌کشی و تجهیزات صنعتی می‌پردازد. این استاندارد بر صلاحیت جوشکاران و روش‌های جوشکاری تمرکز دارد.
پروژه‌های حساس صنعتی اغلب بر اساس استاندارد ASME، اجرا و بازرسی می‌شوند.
ISO مجموعه‌ای از استانداردهای بین‌المللی را ارائه می‌دهد که در کشورهای مختلف، از آن برای یکپارچه‌سازی روش‌های بازرسی و کنترل کیفیت استفاده می‌شود. برخی از استانداردهای برجسته در این زمینه عبارتند از:
• ISO 9712: این بخش شامل الزامات برای آموزش، صلاحیت و تایید پرسنل آزمون‌های غیرمخرب می‌باشد.
• ISO 5817: این قسمت راهنمای تعیین سطح کیفی ناپیوستگی‌های جوش در جوش‌های ذوبی می‌باشد.
• ISO 3834: این استاندارد بین‌المللی به مدیریت کیفیت در فرآیندهای جوشکاری می‌پردازد و شامل الزاماتی برای بازرسی، کنترل کیفیت و مستندسازی است.
استانداردهای ISO معمولاً در پروژه‌هایی به کار می‌روند که نیاز به مستندسازی بین‌المللی و رعایت الزامات سیستم‌های مدیریتی دارند.
API، برای صنایع نفت، گاز و خطوط انتقال، استانداردهای تخصصی تدوین می‌کند. جوشکاری در پروژه‌های انتقال نفت و گاز، نیازمند رعایت الزامات دقیق این استانداردهاست. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• API 1104: این استاندارد به‌طور گسترده، در بازرسی جوش لوله‌های گاز و خطوط انتقال در مناطق حساس و دارای فشار بالا استفاده می‌شود.
انتخاب استاندارد مناسب برای بازرسی جوش به عواملی مانند نوع پروژه، جنس فلز، محیط عملیاتی و الزامات کارفرما بستگی دارد. شرکت پویا پرتو، خدمات بازرسی جوش را با تکیه بر دانش به‌روز مهندسین و بازرسان مجرب و بر اساس معتبرترین استانداردهای جهانی ارائه می‌دهد.
استانداردهای بازرسی جوش در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، از الزامات مشخصی پیروی می‌کند. این استانداردها در قالب استانداردهای ملی و تطبیق یافته از مراجع بین المللی تدوین می‌شوند. از این استانداردها در پروژه‌های صنعتی، عمرانی، نیروگاهی، نفت و گاز و پتروشیمی استفاده می‌شود تا از کیفیت، دوام و ایمنی اتصالات جوشکاری شده، اطمینان حاصل شود.
در بسیاری از پروژه‌های بزرگ صنعتی در ایران، به ویژه در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاهی، از استانداردهای بین‌المللی مانند ASME، AWS و ISO به صورت مستقیم یا تطبیق یافته استفاده می‌شود. این تطبیق‌ها ممکن است شامل شرایط اقلیمی، محدودیت‌های فنی، زبان فارسی، یا الزامات اجرایی خاص کشور باشند.
به عنوان مثال، در پروژه‌های خطوط لوله، استاندارد API 1104، در کنار الزامات شرکت ملی گاز ایران یا وزارت نفت استفاده می‌شود.
روش‌های بازرسی جوش به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: بازرسی چشمی و بازرسی غیرمخرب (NDT). در ادامه، هر یک را بررسی می‌کنیم:
بازرسی چشمی ساده‌ترین و اولین گام در بازرسی جوش است. این روش، شامل بررسی سطح جوش با چشم غیرمسلح یا با ابزارهای ساده مانند ذره‌بین است. در این روش، بازرسان به دنبال عیوبی مانند:
• ترک‌های سطحی
• تخلخل
• ناهمواری‌های ظاهری
• عدم تطابق ابعاد جوش هستند.
در بازرسی چشمی، استانداردهایی مانند AWS D1.1، معیارهای دقیقی را برای پذیرش یا رد جوش ارائه می‌دهند.
روش‌های غیرمخرب، برای شناسایی عیوب داخلی جوش بدون آسیب به قطعه استفاده می‌شوند. مهم‌ترین روش‌های NDT عبارتند از:
در این روش با استفاده از اشعه ایکس یا گاما، تصاویر داخلی جوش نمایان می شود و عیوبی مانند تخلخل، نفوذ ناقص یا ترک‌ها را نشان می‌دهد. استانداردهایی مانند ASME Section V الزامات این روش را مشخص می‌کنند.
در این روش، برای شناسایی عیوب داخلی، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود. این روش برای جوش‌های ضخیم و سازه‌های پیچیده بسیار مناسب است.
این روش برای شناسایی عیوب سطحی و نزدیک به سطح در مواد فرومغناطیس استفاده می‌شود. استاندارد ASTM E709 راهنمای این روش است.
این روش برای شناسایی عیوب سطحی در مواد غیر فرومغناطیس کاربرد دارد و با استفاده از مایعات رنگی یا فلورسنت انجام می‌شود.
این روش برای مواد رسانا استفاده می‌شود و برای شناسایی ترک‌های سطحی مناسب است.
هر یک از استانداردهای بازرسی جوش، معیارهای خاصی برای پذیرش یا رد جوش ارائه می‌دهند. این معیارها معمولاً بر اساس نوع عیب، اندازه و محل آن تعیین می‌شوند. به‌عنوان مثال:
• همکاری با جوشکاران دارای صلاحیت و گواهینامه
• تدوین روش‌های جوشکاری (WPS) مطابق با استانداردها
• انجام بازرسی‌های دوره‌ای در حین فرآیند جوشکاری
• استفاده از تجهیزات کالیبره شده برای بازرسی‌های غیرمخرب
• مستندسازی دقیق تمام مراحل جوشکاری و بازرسی
همانطورکه گفته شد، عملیات جوشکاری در صنایع مختلف، اهمیت بسیار زیادی دارد و بازرسی دوره‌ای آن نیز بسیار مهم است و نباید از این قضیه ساده گذشت. با توجه به موارد گفته شده، نمی‌توان با هر شرکتی که خدمات بازرسی جوش را ارائه می‌دهد، کار کرد. شرکتی که عملیاتی مانند بازرسی جوش را انجام می‌دهد، باید یک شرکت کاملا حرفه‌ای با نیروهای متخصص و کاربلد باشد.
در همین زمینه بهتر است بدانید که شرکت بازرسی پویا پرتو بین الملل با مجوز بازرسی فنی جوش از سازمان ملی استاندارد ایران، گواهینامه بازرسی فنی از شرکت ملی گاز ایران و تأییدیه‌های ملی و بین‌المللی، به همراه پرسنل مجرب و تجهیزات مدرن خود، خدمات بازرسی جوش را در پروژه‌های صنعتی مختلف از جمله نیروگاه‌ها، پل‌ها، سدها و سازه‌های مسکونی و تجاری ارائه می‌دهد. برای دریافت مشاوره، درخواست بازرسی جوش و جهت کسب اطلاعات بیشتر، با شماره تلفن ۰۴۱۳۴۷۵۱۴۰۱ تماس بگیرید.
